Społeczeństwo, środowisko, ekonomia
Na mocy Pakietu Energetycznego, ustanowionego w 2007 roku przez Unię Europejską, dąży się do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii do 20% całkowitej produkcji energii. Warunki przyrodniczo-geograficzne Polski nie dają wystarczających możliwości efektywnego wykorzystania wody i wiatru w celach energetycznych. Natomiast krajowe zasoby surowca drzewnego są jednymi z największych w Europie i mogą być wykorzystane do tych celów. Według Raportu o Stanie Lasów z 2009 roku, lesistość Polski wynosiła 30,3% i ma tendencję do wzrostu [1].
Właściwa gospodarka leśna jest zatem kluczowym elementem w strategiach energetycznych oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Z pozyskania biomasy zgodnie z kryteriami zrównoważonego rozwoju płynie wiele korzyści. Zrównoważony rozwój jest powiązany z dobrobytem socjalnym, rozwojem ekonomicznym i zachowaniem dobrego stanu środowiska naturalnego. Uruchomienie odnawialnych zasobów biomasy drzewnej to nic innego, jak energia z recyklingu. Przetworzone odpady surowego drewna to doskonała alternatywa dla kończących się zasobów paliw kopalnianych oraz trudnych do wykorzystania, innych źródeł energii, jak i nieefektywnej ekonomicznie produkcji roślin energetycznych. Zwiększenie udziału biomasy w przemyśle ciepłowniczym i elektroenergetycznym, oprócz ekologicznych korzyści, zwiększa bezpieczeństwo energetyczne kraju, wpływając na uniezależnienie od zagranicznych dostawców prądu.
Polityka Unii Europejskiej dąży do tego, aby każdy sektor gospodarki rozwijał się w sposób zrównoważony. Istotą tej polityki jest zapewnienie dobrobytu i optymalnego rozwoju obecnym i przyszłym pokoleniom, również w sferze wykorzystania energetycznego potencjału biomasy. Przyjęta w 2009 roku Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, stanowi podstawowy dokument wyznaczający kryteria zrównoważonego wykorzystania biomasy na cele energetyczne. Stawiane w artykule 17-stym tej dyrektywy warunki to między innymi:
- biopaliwa i biopłyny nie mogą pochodzić z surowców uzyskanych z terenów o wysokiej wartości bioróżnorodności, czyli terenów o statusie lasu pierwotnego, prawnie chronionych obszarów rzadkich, zagrożonych lub poważnie zagrożonych ekosystemów lub gatunków,
- biopaliwa i biopłyny nie mogą pochodzić z surowców uzyskanych z terenów zasobnych w pierwiastek węgla,
- biopaliwa i biopłyny nie mogą być wytwarzane z surowców pozyskanych z torfowisk. [2]
Biomasa stanowi kluczowy element w gospodarce odnawialnymi źródłami energii, posiada również największy potencjał rozwojowy. Wynikające z dyrektywy cele polityki energetycznej Unii Europejskiej, w tym produkcji i zagospodarowania biomasy, obejmują,: oprócz wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii w ogólnej produkcji energii oraz zwiększenia udziału biopaliw w transporcie, również ochronę lasów oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych, ze szczególnym naciskiem na zachowanie bioróżnorodności. Ważnym celem jest także zróżnicowanie źródeł dostaw oraz optymalizacja warunków do rozwoju energetyki rozproszonej, opartej na lokalnie dostępnych surowcach [3].
Przyjęcie formalnych strategii politycznych, które promowałyby lokalną produkcję biomasy stworzyłoby ogromne szanse rozwoju regionalnych rynków. Polityka promująca postęp powinna również wspierać producentów biomasy i podmioty ją wykorzystujące, aby umożliwić pewny i stały rozwój tego sektora gospodarki [4].
W dokumencie „Polityka energetyczna Polski – strategia do 2030 roku” jest mowa między innymi o efektywności energetycznej oraz oszczędności energii poprzez zwiększenie w niej procentowego udziału źródeł odnawialnych. Trwała zmiana polityki energetycznej kraju pozwoliłaby zatrzymać kapitał w regionie poprzez dostarczenie stałych miejsc pracy i ograniczenie emigracji ludności z obszarów wiejskich. Zrównoważone wytwarzanie i stosowanie biomasy sprzyja zwiększeniu bezpieczeństwa dostaw energii oraz wzrostowi rozwoju technologicznego. To z kolei, daje impuls lokalnej i regionalnej przedsiębiorczości do rozwoju gospodarczego.
Wykorzystanie potencjału biomasy drzewnej przy zachowaniu zrównoważonej gospodarki leśnej, jest z ekologicznego i ekonomicznego punktu widzenia pozytywne. Profesjonalne zagospodarowanie pozostałości zrębowych, prowadzi do stabilizacji lasów. W rejonach z nieproporcjonalnie wysokim udziałem monokulturowych lasów iglastych, pożądane jest zwiększenie pozyskania biomasy. W długiej perspektywie takie działanie może wspomóc przemianę wtórnych lasów iglastych, w bliższe naturze, rodzime lasy mieszane, dostosowane do lokalnych warunków. Zagospodarowanie biomasy przez Lasy Państwowe niesie ze sobą także ekonomiczne korzyści - środki przeznaczone na pielęgnację lasu mogą się łatwo zwrócić. Pozyskanie biomasy drzewnej w zrównoważony sposób jest zorientowane na zachowanie zasobów leśnych i nie stanowi zagrożenia dla bioróżnorodności. Z rozwojem technologii i świadomości społecznej stanowi wsparcie dla ochrony lasów i rozwoju proekologicznych postaw [5].